فتق دیسک چیست؟
فتق دیسک چیست ؟ Herniated Disk ( فتق دیسک ) ، ستون فقرات از مهره ها و دیسک تشکیل شده است. دیسک ها مانند بالش های نرمی بین مهره های ستون فقرات قرارگرفته اند. دیسک ها درستون فقرات به فرد اجازه حرکت می دهند. زمانی که یک دیسک بین دو مهره در ستون فقرات بر روی اعصاب اطراف فشار می آورد، آن را فتق دیسک می نامند. کلمه “herniate” (her-nee-ate) به معنای بیرون زدگی یا چسبندگی است. گاهی اوقات به آن دیسک قطع شده یا لغزنده هم می گویند. فتق دیسک در ستون فقرات کمری- قسمت پایین ستون فقرات، بین قسمت پایین دنده ها و استخوان های لگن- بسیار شایع است. دکتر امین جهانبخشی ، بهترین متخصص مغز و اعصاب تهران ، مقاله جامعی درباره عارضه مذکور تهیه نموده و در اختیار خوانندگان عزیز قرار داده است.
علائم فتق دیسک چیست ؟
وقتی بخشی از یک دیسک روی یک عصب فشار می آورد ، می تواند باعث ایجاد درد در پشت و پاها شود. محل درد بسته به این می باشد که کدام دیسک ضعیف شده است. شدت درد بستگی به میزان فشاری دارد که دیسک بر روی عصب وارد می کند. در اکثر افراد مبتلا به فتق دیسک ، درد در باسن گسترش می یابد و از پشت یک ران و به سمت ساق پا می رود. این به عنوان سیاتیک شناخته شده است ؛ زیرا درد در مسیر عصب سیاتیک حرکت می کند. برخی از افراد در هر دو پا درد دارند.
بعضی از افراد، درپاها احساس کرختی یا سوزن سوزن شدن دارند. معمولا درد ناشی از فتق دیسک با فعالیت بدتر شده و با استراحت بهتر می شود. سرفه ، عطسه ، نشستن ، رانندگی و خم شدن به جلو ممکن است درد را بدتر کند. در این حالت ها درد بدتر می شود زیرا این حرکات فشار بیشتری برعصب وارد می کنند. افرادی که دچار فتق دیسک دردناک هستند اغلب سعی دارند پوزیشن خود را برای کاهش درد تغییر دهند. بالا بردن بدن به کمک دستان برای تغییر پوزیشن از وضعیت نشسته می تواند درد را کاهش دهد، همچنین انتقال وزن به یک طرف بدن نیز میتواند کمک کننده باشد.
دلایل و عوامل خطر :
چطور فتق دیسک ایجاد می شود ؟
همزمان با رشد فرد، دیسکهای ستون فقرات ضعیفتر شده و به مرورزمان مسطح می شوند (حالت باشتی خود را از دست می دهند). اگر یک دیسک خیلی ضعیف شود، قسمت بیرونی آن ممکن است پاره شود. دراین وضعیت قسمت داخلی دیسک از قسمت پاره شده بیرون می زند و بر اعصاب اطراف مهره فشار وارد می کند. فتق دیسک در افراد 30 تا 40 ساله بسیار شایع می باشد.
تشخیص و آزمایشات :
چگونه پزشک متوجه می شود که فرد مبتلا به دیسک فتق است ؟
پزشک پس از پرسیدن یک سری سوالات و معاینه فرد و مشاهده تصاویر رادیوگرافی و سایر عکس برداری هایی که فرد انجام داده تشخیص می دهد که فرد فتق دیسک دارد یا خیر.
جهت مشاوره با دکتر امین جهانبخشی فرم تماس زیر را پر کنید:
درمان فتق دیسک چیست :
چه کارهایی می توان برای تسکین درد ناشی از فتق دیسک انجام داد ؟
پزشک ممکن است برای تسکین درد، داروهای ضد درد تجویز کند. احتمالا فرد 2 روز بعداز مصرف دارو می تواند فعالیت های خود را بیشتر کند. شروع دوباره فعالیت ها می تواند در بهترشدن فرد بسیار موثر باشد. اگر درد شدید باشد ممکن است پزشک 1 یا 2 روز استراحت در تختخواب را تجویز کند. اگر داروهای ضد درد کمک کننده نباشند ممکن است پزشک یک تزریق در داخل ستون فقرات انجام دهد. این عمل می تواند درد را متوقف کند. گاهی ممکن است بیش از یک مرتبه تزریق نیاز باشد. گاهی اوقات کشیدن ستون فقرات توسط پزشک یا فیزیوتراپ می تواند به کاهش درد کمک کند.
آیا ورزش کردن به تسکین درد کمک می کنند ؟
بله ورزش می تواند مفید باشد. حرکات کششی انجام دهید. بدن خود را به سمت جلو و اطراف خم کنید. پس از اینکه کمی قویتر شدید حرکات ورزشی را انجام دهید تا کمتر آسیب ببینید. هدف از ورزش قویتر کردن عضلات شکم و کمر می باشد؛ به طوری که فشار برروی دیسک را کاهش می دهد و باعث می شود شما کمتر آسیب ببینید. از پزشک بپرسید چه تمرینات ورزشی مناسب کمر است. ممکن است نظر پزشک این باشد که شما برای یادگیری حرکات ورزشی مناسب کمر با یک فیزیوتراپ مشورت کنید.
پوزیشن بدنی چگونه باشد ؟
پوزیشن مناسب (یعنی راست ایستادن، راست نشستن، بلند کردن اجسام با کمر صاف) می تواند فشار کمتری را به دیسک وارد کند :
- هنگامی که چیزی را بلند می کنید، زانوها و لگن را خم کنید و پشت را صاف نگه دارید.
- وقتی جسمی را حمل می کنید آن را نزدیک بدن خود نگاه دارید.
- اگر برای مدت طولانی ایستاده اید، یک پا را برروی یک چهارپایه یا جعبه کوچک قرار دهید.
- اگر به مدت طولانی نشسته اید، پاها را روی یک چهارپایه کوچک قرار دهید تا زانوها بالاتر از لگن قرار گیرد.
- کفش پاشنه بلند نپوشید
- برروی شکم نخوابید
فعالیت افرادی که دچار فتق دیسک هستند چگونه است؟
طبق دستور پزشک خود استراحت کنید و پس از استراحت می توانید:
- به فعالیت های روزانه خود بازگردید ؛ تمرینات را به آرامی همانطور که پزشک شما گفته است شروع کنید.
- از پزشک خود درمورد فعالیت هایی که برایتان مناسب است سوال کنید.
- پوزیشن بدنی خود را در وضعیت مناسب نگه دارید.
- حرکاتی که منجر به درد می شوند را انجام ندهید.
- تا زمانی که پزشکتان اجازه نداده است ، هر چیزی را که سنگین تر از 10 پوند (4.5 کیلوگرم) وزن دارد ، هرگز بلند نکنید چرا که باعث تشدید وضعیت بیرون زدگی دیسک می شود.
- از نشستن یا ایستادن بدون حرکت برای مدت طولانی اجتناب کنید.
- ازنشستن برای مدت طولانی بدون بلند شدن و یا حرکت دادن بدن اجتناب کنید.
- طبق دستور پزشک خود تمرینات بدنی را انجام دهید.
- سعی کنید که عضلات پشت و شکم خود را با تمریناتی مانند شنا و یا پیاده روی تقویت کنید.
جهت تماس با دکتر جهانبخشی کلیک کنید
شانس من برای بهتر شدن چقدر است ؟
اکثر افرادی که مبتلا به فتق دیسک می شوند پس از حدود 4 هفته بهتر می شوند. البته گاهی اوقات ممکن است این مدت طولانی تر شود. اگر بعد از 4 تا 6 هفته درد یا کرختی همچنان وجود داشت یا علائم بدتر شد حتما باید به پزشک مراجعه کرد. در برخی مواقع از بین بردن درد نیازمند جراحی است. اگر در حمام رفتن دچار مشکل هستید ، کمبود وزن دارید ، دردهای شبانه و یا درد و ضعف بیش از حد معمول در ستون فقراتتان احساس می کنید ، به پزشک مراجعه کنید. این ها ممکن است نشانه هایی از یک مشکل جدی تر باشند.
دستورالعمل های کلی در ارتباط با فتق دیسک
- موادی که حاوی نیکوتین یا تنباکو هستند ، مانند سیگار و قلیان استفاده نکنید. اگر برای ترک به کمک نیاز دارید، با پزشک خود مشورت کنید.
- از پوشیدن کفش های پاشنه بلند خودداری کنید.
- برروی شکم خود نخوابید.
- اگر اضافه وزن دارید، با پزشک خود مشورت کنید که بتوانید به روش مناسبی وزن کم کنید.
- اگر داروهای ضد درد مصرف می کنید ، برای جلوگیری یا درمان یبوست ممکن است پزشکتان برای شما توصیه هایی داشته باشد ؛ در این صورت تمام موارد گفته شده را رعایت کنید. (این توصیه ها را در ادامه موارد بیان می کنیم.)
- مایعات کافی مصرف کنید که ادرارتان روشن یا زرد کمرنگ باشد.
- فقط داروهایی که پزشکتان تجویز کرده را مصرف کنید.
- غذاهای با فیبر بالا مانند میوه، سبزیجات، غلات و حبوبات مصرف کنید.
- از خوردن غذاهای با قند و چربی بالا مانند غذاهای سرخ شده و شیرین خودداری کنید.
طبق دستور پزشکتان تمام مراحل درمان را به طور مرتب ادامه دهید. انجام این امور برای افرادی که بیرون زدگی دیسک دارند بسیار حائز اهمیت است.
چگونه از فتق دیسک پیشگیری کنید؟
- وزن متناسب خود را حفظ کنید.
- سعی کنید از استرس دور باشید.
- روی فرم باشید. حداقل 150 دقیقه تمرین متوسط درهرهفته، مانند پیاده روی سریع و یا ورزش ایروبیک انجام دهید.
در صورت وجود فتق دیسک اجسام سنگین را چگونه بلند کنیم؟
- پاهایتان را به اندازه عرض شانه هایتان و یا بیشترازهم باز کنید.
- عضلات شکمتان را سفت کنید.
- زانوها و باسن خود را خم کنید و ستون فقرات خود را صاف نگه دارید. به کمک قدرت پاهایتان بلند شوید نه به کمک عضلات پشت.
- زانوهای خود را به سرعت قفل نکنید.
- همیشه برای بلند کردن اشیا خیلی سنگین از دیگران کمک بگیرید.
رعایت این نکات برای فتق دیسک شما بسیار ضروری است.
در چه صورت به پزشک مراجعه کنیم؟
- در پشت یا گردن خود دردی دارید که پس از 6 هفته بهبود نمی یابد.
- درد بسیار شدیدی احساس می کنید.
اگرهر کدام از مشکلات زیر را در هر بخش از بدن خود احساس می کنید:
- مور مور شدن
- احساس ضعف
- بی حسی
از دیگران کمک بگیرید اگر شرایط زیر را دارید:
- نمی توانید دستها یا پاهایتان را حرکت دهید.
- نمی توانید ادرار یا باد روده (حرکت روده) خود را کنترل کنید.
- احساس سرگیجه دارید.
- احساس ضعف دارید.
- در نفس کشیدن دچار مشکل شده اید.
سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید ؟
- آیا من برای همیشه مبتلا به فتق دیسک هستم ؟
- آیا من در معرض خطر فتق دیسک درناحیه ای دیگری هم هستم ؟
- چگونه می توانم از ابتلا به یک فتق دیسک دیگر پیشگیری کنم ؟
- برای درمان فتق دیسک چه کارهایی می توانم انجام دهم ؟
- برای تسکین درد چه کاری می توانم انجام دهم ؟
- چه نوع داروهایی برای درمان فتق دیسک استفاده می شود ؟ آیا این داروها عوارض جانبی دارند ؟
ایا فتق دیسک کمر خطرناک است؟
در پاسخ به این سوال باید گفت فتق دیسک خطرناک نیست و نمی تواند برای افراد خطرات جانی داشته باشد. اما عوارضی که به وجود می آورد برای افراد درد آور بوده و کیفیت زندگی آنان را تحت تاثیر قرار می دهد.
